Σκέψεις για μια ιδανική πυροπροστασία...

Οι δασικές πυρκαγιές απειλούν να αφανίσουν κάθε είδος βλάστησης στη χώρας μας. Για ένα ακόμη καλοκαίρι δημιουργήθηκαν συνθήκες ευνοϊκές για την έκρηξη και ταχεία εξάπλωση των πυρκαγιών και αμέσως ξέσπασαν πολλά μέτωπα σε όλη τη χώρα (π.χ. Αχαΐα, Έβρος) που, σε συνδυασμό με την επικρατούσα εύφλεκτη βλάστηση, και τους ισχυρούς άνεμους (μελτέμια) που έπληξαν την χώρα για λίγες ημέρες έκαψαν μεγάλες δασικές εκτάσεις.

Στην περιοχή του Εθνικού Δρυμού Αίνου έχουν κατά το παρελθόν ξεσπάσει πολλές πυρκαγιές οι οποίες απείλησαν τον Εθνικό Δρυμό, ενώ έχουν κάψει και μεγάλο τμήμα του. Η προστασία του Εθνικού Δρυμού αποτελεί κυρίαρχο μέλημα του Φορέα Διαχείρισης, ο οποίος με τα όσα μέσα και προσωπικό διαθέτει συμβάλει στην προσπάθεια προστασίας σε συνεργασία και με άλλους φορείς (Πυροσβεστική, πολιτική προστασία, εθελοντικές ομάδες δασοπυρόσβεσης, Δασική Υπηρεσία).

Η εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου συστήματος προστασίας του Εθνικού Δρυμού είναι απαραίτητη, όπως έχουν εκπονήσει κι άλλοι φορείς προστατευόμενων περιοχών όπως ο Φορέας Διαχέιρισης του Εθνικού Δρυμού της Πάρνηθας. Αρχικά, ιδανική θα ήταν μια αντιπυρική μελέτη προστασίας του Δρυμού, η οποία θα περιγράφει την υφιστάμενη κατάσταση και θα προτείνει μέτρα για τη βελτίωση των υποδομών και του εξοπλισμού και θα περιέχει έναν σχεδιασμό και μία οργάνωση των συντελεστών της προστασίας.

Η ίδρυση μόνιμων πυροφυλάκιων (π.χ. στις περιοχές του Φαγιά, στη Μελανίτσα, στη Χιονίστρα) θα ενίσχυε την προστασία της περιοχής. Τα πυροφυλάκεια να είναι εφοδιασμένα με κατάλληλο εξοπλισμό, ο οποίος να αποτελείται από διόπτρες μεγάλης ισχύος, χάρτη κλίμακας 1:50.000 με συντεταγμένες, μεγάλο μοιρογνωμόνιο σε σταθερή βάση μαζί με στόχαστρο ή τοπογραφική πυξίδα και ασύρματο για την αναγγελία, και τέλος να είναι επανδρωμένα με προσωπικό του Φορέα. Επίσης χρειάζονται και «πυροφυλάκια κινητού τύπου», δηλαδή οχήματα που να περιπολούν σε περίοπτες θέσεις και να ελέγχουν οπτικώς ορισμένο τομέα. Ο Φορέας Διαχείρισης διαθέτει ένα αγροτικό όχημα τύπου 4x4, όμως η αγορά και ενός δεύτερου οχήματος θα βελτίωνε την προστασία του Δρυμού. Τα οχήματα θα πρέπει να εφοδιαστούν με μέσα επικοινωνίας (ασυρμάτους), όργανα (μετεωρολογικό σταθμό, πυξίδα, χάρτες) και μέσα κατάσβεσης (ψεκαστήρες και δεξαμενές νερού).

Στην περιοχή του Δρυμού υπάρχουν δεξαμενές δασοπυρόσβεσης (τσιμεντένιες, πλαστικές). Σκοπός του Φορέα είναι η προμήθεια και άλλων δεξαμενών. Το οδικό δίκτυο του Δρυμού προσφέρει αντιπυρική προστασία και διάσπαση της συνέχειας της δασικής βλάστησης. Όμως, σε μερικά σημεία η προσπέλαση των πυροσβεστικών οχημάτων και η μεταφορά του προσωπικού είναι αδύνατη. Χρειάζεται, συντήρηση του υφιστάμενου δικτύου, ανακατασκευή του σε σημεία που έχει καταστραφεί και διάνοιξη νέων δασικών δρόμων για την κάλυψη όλου του Δρυμού.

Ο Φορέας Διαχείρισης ιδανικό θα ήταν να διαθέτει πληροφοριακό και τηλεμετρικό σύστημα εντοπισμού θέσεων και καταγραφής εικόνων μέσω ψηφιακών καμερών. Το σύστημα να βασίζεται στην τεχνολογία της Πληροφορικής και των Επικοινωνιών και να αποτελείται από υποσύστημα διαχείρισης γεωγραφικών δεδομένων και γραφικής απεικόνισής τους και υποσύστημα επικοινωνιών. Οι πληροφορίες που θα διαχειρίζεται το σύστημα να είναι χαρτογραφικά και γεωγραφικά δεδομένα, εικόνες βίντεο και γεωγραφικές θέσεις οχημάτων του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου.

Οι εργασίες διάσπασης της συνέχειας της δασικής βλάστησης, ιδανικό θα ήταν να είναι συνεχείς, ώστε να ενισχυθεί η αυτασφάλεια του ελατοδάσους και η ταχεία ανεμπόδιστη και ακίνδυνη επέμβαση των επίγειων σωστικών μέσων, όταν και όπου εκδηλώνεται η πυρκαγιά, αλλά και μείωση του βαθμού του κινδύνου του ανθρώπινου δυναμικού που ασχολείται με την κατάσβεση.

Ο Φορέας Διαχείρισης έχει προβεί στην πρόσληψη προσωπικού για την αντιπυρική περίοδο, το οποίο μαζί με το επιστημονικό προσωπικό και σε κυλιόμενες βάρδιες διεξάγει περιπολίες και ελέγχους, συμβάλλοντας στην προστασία του Δρυμού.

Παρατήρηση πουλιών

Για τον Εθνικό Δρυμό του Αίνου υπάρχει η άποψη ότι η ορνιθοπανίδα του δεν είναι πολύ πλούσια. Συνήθως, για το πόσο πλούσια είναι η ορνιθοπανίδα ενός τόπου (σε ποικιλία ειδών και σε μεγέθη πληθυσμών), εξαρτάται από το πόσο ποικίλη σε δομή είναι η βλάστηση. Είναι γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος του Δρυμού καλύπτεται με ελατοδάση που έχουν απλή και μονότονη μορφή και δομή, χωρίς καθόλου σχεδόν υποβλάστηση. Επίσης, η έλλειψη νερού και επαρκούς τροφής περιορίζουν αποφασιστικά την ορνιθοπανίδα. Στην περιοχή του Αίνου, οι πυρκαγιές και οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες έχουν επίδραση στους πληθυσμούς πολλών δασόβιων ειδών, που διαβιούν στην περιοχή. Το επιστημονικό προσωπικό του Φορέα Διαχείρισης με τη βοήθεια του φωτογράφου Άγριας Πανίδας κ. Χρήστου Βλάχου ο οποίος βρέθηκε στο νησί της Κεφαλονιάς, συμμετείχε σε παρατήρηση της ορνιθοπανίδας του Δρυμού. Κατά την παρατήρηση έγινε οπτική ή ακουστική καταγραφή των παρακάτω ειδών: Αετομάχος (Lanius collurio), Σταχτοκεφαλάς (Lanius minor), Σπίνος (Fringilla Coelebs), Καλόγερος (Parus major), Ελατοπαππαδίτσα (Parus ater), Κίσσα (Garrulus glandarius), Κοκκινολαίμης (Erithacus rubecula), Πυρροβασιλίσκος (Regulus ignicapillus), Χρυσοβασιλίσκος (Regulus regulus), Γαλαζοκότσυφας (Monticola solitarius), Μαυρολαίμης (Saxicola torquata), Σταχτοπετρόκλης (Oenanthe oenanthe), Ασπροκώλα (Oenanthe hispanica), Βλαχοτσίχλονο (Emberiza hortulana), Μαυροτσιροβάκος (Sylvia melanocephala), Βραχοκιρκίνεζο (Falco tinnunculus), ενω παρατηρήθηκε και Χουχουριστής (Strix aluco). Μήπως λοιπόν πρέπει να αναθεωρήσουμε απόψεις σχετικά με την ορνιθοπανίδα του Δρυμού; Για να μπορέσουμε να καταλήξουμε σε αφαλή συμπεράσματα θα πρέπει να εκπονηθεί μελέτη η οποία βρίσκεται στις άμεσες προτεραιότητες του Φορέα Διαχείρισης.

Τα "γλυπτά" του Αίνου

Είναι αξιοθαύμαστο το πώς οι θάμνοι και γενικότερα τα λιβαδικά φυτά αντιδρούν στην βόσκηση των κτηνοτροφικών ζώων στον Αίνο, δημιουργώντας ενά μωσαϊκό φυτικών "γλυπτών", δίνοντας έτσι μία ξεχωριστή όψη στο τοπίο. Οι θάμνοι και ειδικά το πουρνάρι βόσκεται συστηματικά στο βουνό, από τα γίδια. Ο θάμνος αυτός έχει την τάση να μεγαλώνει επικόρυφα και να γίνεται ψηλό δέντρο, όπως συμβαίνει στις εγκαταστάσεις του ΝΑΤΟ που είναι περιφραγμένες και προστατεύονται από τη βόσκηση. Η αποκοπή του επικόρυφου οφθαλμού από τα ζώα έχει ως αποτέλεσμα, σημαντική ποσότητα αυξητικών ορμονών να διαχέεται πρός τους πλάγιους οφθαλμούς και να προκαλεί έκπτυξή τους. Στην περίπτωση αυτή, ο θάμνος παραμένει χαμηλός και πλούσιος σε νέους τρυφερούς και φυλλοφόρους βλαστούς, αυξάνοντας την παραγωγή της βοσκήσιμης ύλης. Μάλιστα πολλές φορές συμβαίνει οι πλάγιοι νέοι βλαστοί να είναι τόσοι πολλοί, ώστε τα ζώα να μην μπορούν να τους ελέγξουν, πράγμα που δημιουργεί ένα σύστημα αυτοπροστασίας του θάμνου κατά της βόσκησης, δίνοντας αυτή τη χαρακτηριστική μορφή, που την συναντάμε ειδικά στην περιοχή του Φαγία και της Ζωοδόχου Πηγής στην Νοτιοανατολικές πλαγιές του Αίνου.

Ένα τραυματισμένο διπλοσάϊνο...

Η περιπολία του προσωπικού φύλαξης στο Εθνικό Δρύμο έχει και κάποια απρόοπτα... Ενα γεράκι και πιο συγκεκριμένα ένα διπλοσάινο βρέθηκε στην άκρη δασικού δρόμου στις νότιες πλαγιές του όρους. Φαινόταν υποσιτισμένο και εξουθενωμένο και χρειαζόταν βοήθεια. Το προσωπικό μετέφερε το πτηνό στα γραφεία του Φορέα Διαχείρισης, όπου το φρόντισε και κανόνισε μεταφορά του σε κέντρο περίθαλψης αγρίων ζώων. Το διπλοσάϊνο (Accipiter gentilis) έχει χοντρά φαρδιά φτερα, μακρύ σώμα και στήθος. Στον Αίνο φτιάχνει τη φωλιά του σε ώριμα άτομα ελάτης, αλλά κυνηγά σε ανοικτές αγροτοδασικές περιοχές. Η περίοδος ωοτοκίας ξεκινά από τα τέλη Μαρτίου έως αρχές Μαίου. Η επώαση διαρκεί 35-42 ημέρες. Τα νεαρά πουλιά βγαίνουν περί τέλη Ιουνίου και τον Ιούλιο και μένουν στη φωλιά για επτά εβδομάδες.